Zuigflescaries & borstvoeding: eerste hulp bij tandbederf!

Dit is een ruwe versie! Met veel spelfouten en nog incompleet! Maar er was zo veel vraag naar, dat ik het alvast online heb gezet en mettertijd verbeter en aanvul!

Elke keer wanneer mijn dochter lacht, moet ik mijn best doen om haar vreugde te zien, in plaats van haar afgebroken en verrotte voortandjes. Het is een pijnlijke en altijd zichtbare herinnering aan een samenloop van omstandigheden én fouten die ik heb gemaakt.

Haar tandbederf lijkt inmiddels stabiel of is in ieder geval flink vertraagd. Ik heb dit geschreven om andere ouders hetzelfde leed te besparen en al in een vroeger stadium de juiste maatregelen te kunnen nemen. Ik heb veel verkeerde adviezen gekregen aan het begin van dit avontuur, waardoor haar tandbederf in korte tijd enorm snel verergerde.

De adviezen zijn voornamelijk gericht op borstvoedende moeders omdat ik dat zelf ben en dit onze ervaring is, maar natuurlijk kun je daar doorheen lezen en de tips toepassen bij tandbederf in het algemeen!

Mijn doel is om borstvoedende moeders de juiste hulpmiddelen te geven, om te kunnen blijven voeden zonder het tandbederf te verergeren.

Ons verhaal
De enige vloeistoffen die Nila kreeg waren moedermelk en water. Ik was heel blij dat ze water lekker vond en dat met plezier dronk. Slechts heel af en toe kreeg ze een slokje van mijn vers geperste sinaasappelsap, wat gewone melk of havermelk. En na haar eerste verjaardag mocht ze voor het eerst genieten van een heus ijsje. Voor die tijd kreeg ze sowieso geen enkele geraffineerde suikers binnen, en ook daarna slechts sporadisch. Ik dacht dus dat ik goed bezig was!

Toch kreeg ze alsnog veel suiker naar binnen achteraf gezien.

Bijvoorbeeld de met druivenconcentraat gezoette vitamine gummies die ik gaf omdat ze weinig vaste voeding wilde en laag ijzer had. De rijstcrackertjes gezoet met appeldiksap. Af en toe een kant en klaar zakje fruitpuree. En natuurlijk de dagelijkse portie fruit! Op het eerste gezicht geen bizar ongezonde dingen, maar toch allemaal bronnen van suiker — iets wat ik dus niet besefte: ook gezoet met fruitsuikers is slecht voor tanden. Ik heb zelf nooit gaatjes gehad, dus ik dacht dat gezonde voeding in combinatie met goede poetspogingen wel voldoende zou zijn. Zo ging het bij mij tenslotte ook!

Het begon met witte vlekjes op haar tanden. Dit is het begin van tandbederf: demineralisatie van het tandglazuur.

Zoals wel meer kinderen, vond Nila poetsen vreselijk. Ik wilde haar geen emotioneel trauma geven, dus ik liet haar eerst zelf poetsen met een lekkere tandpasta en poetste daarna zo goed als het ging na. Maar écht goed poetsen was dat niet. Sowieso kom je met een tandenborstel niet bij alle hoekjes in de mond of tussen de tanden, maar probeer maar eens te flossen bij een dreumes…

Ik had alle tips al uitgeput om tanden poetsen leuk te maken, maar het bleef drama. Uiteindelijk zijn we met pijn in mijn hart toch maar in de houdgreep gaan poetsen. En zelfs dan ging het moeilijk! Ze schopt, slaat, bijt haar kiezen op elkaar en duwt de borstel met haar tong weg. Soms huilt ze zo hard dat ik de strijd op wil geven en liefst gewoon alle tanden wil laten trekken. Maar dit zou dan het alternatief zijn: http://www.dailymail.co.uk/news/article-2262927/Dentist-silver-crowns-little-girls-teeth.html.

Ik vroeg in moedergroepen en borstvoedingsgroepen op Facebook advies en daar werd met klem gezegd dat de borstvoeding er echt niet aan kon bijdragen. Beter poetsen, gezond eten, vooral blijven voeden, ook ’s nachts. Dus we schoonden ons dieet volledig op, geen vitaminen of fruitzakjes e.d. meer, poetsen onder dwang… Maar toch bleef het erger worden.

Witte vlekjes werden heel snel bruine en begin juli 2016 (Nila was net 15 maanden) belde ik het consultatiebureau, die me doorverwezen naar een kindertandarts. Ik kon pas zes weken later terecht. Tegen die tijd waren haar kiezen, die nog maar net door waren gekomen, al helemaal zwart aan de oppervlakten. De eerste tandarts gaf wel aan dat ik gewoon kon blijven voeden, ook ‘s nachts. Ze stuurde me door naar een meer gespecialiseerde kindertandarts, en dat duurde weer ruim een maand. Inmiddels was ook haar voortand gaan afbrokkelen.

De nieuwe kindertandarts raadde met klem aan per direct volledig te stoppen met borstvoeding, in tegenstelling dus tot de vorige. Ja, ze kende de artikelen van La Leche League etc, maar ze zag in haar praktijk toch teveel gevallen van kinderen met zuigflescariës die borstvoeding kregen.

Mijn hart brak. Toch zag ik aan mijn dochter dat ze waarschijnlijk gelijk had. Ik deed zo mijn best, had ons dieet al opgeschoond en veel maatregelen getroffen. Ik was begonnen met xylitol en poetste elke avond met fluoridetandpasta. Ik had zelfs een paar weken helemaal geen fruit gegeven, en toch bleef het voor mijn ogen erger worden…

Via een Faceboekgroep waarin ik mijn hart uitstortte, ontmoette ik een andere moeder die toevallig in de buurt woonde. Ik was nog helemaal van streek over het uitzicht dat haar tanden en zelfs kiezen getrokken moesten worden als ik door zou blijven voeden en wat de emotionele gevolgen daarvan zouden zijn, en aan de andere kant de emotionele gevolgen van abrupt stoppen bij een borstverslaafd kind.

Het kind van deze moeder was inmiddels 4 en alle vier de voortanden waren al getrokken. Omdat het tandbederf bij haar toch al zo ver gevorderd was dat de tanden eruit moesten, had het voor haar gevoel weinig zin om nog te stoppen. Ik zag een gelukkig en emotioneel kind, dat dolblij was dat ze met 4 jaar nog steeds lekker bij mama kon drinken. Een kind dat liever haar voortanden miste dan ‘haar’ mamamelk. De moeder legde haar die vraag voor en ze hoefde niet lang na te denken: liever mamamelk dan tandjes!

Dat gaf me weer inspiratie om toch door te blijven gaan met voeden. Mijn dochter is meer dan alleen haar tanden. Haar emotionele welzijn is ook een belangrijke overweging. Helemaal in een huishouden waar vaak de nodige spanning hangt (papa is veteraan en heeft ernstige PTSS). Het is haar alles, haar steun en toeverlaat, haar rustpunt, haar slaapmiddel, haar troost.

Dus ik ging koppig op zoek naar een manier om te kunnen blijven voeden zonder haar tandbederf te verergeren.

Ik verslond artikelen, wetenschappelijke literatuur en ervaringsverhalen van ouders wiens kinderen zuigflescariës hebben. Opvallend vaak zijn het moeders die gezond leven, hun kind geen of weinig suiker geven maar wel borstvoeding geven en vooral ook nachtvoedingen.

Hoe kan het toch dat veel onderzoeken aantonen dat borstvoeding niet-cariogeen is, maar er toch zoveel kinderen zijn die caries krijgen door moedermelk?

– De “borstvoedingsmaffia” zegt dat het absoluut niet kan en raadt je als moeder aan om vooral door te blijven voeden, dag en nacht.

– De conservatieve tandarts zegt dat het onzin is een moedermelk net zo verderfelijk is als yokidrink is en je asboluut moet stoppen.

Wie heeft gelijk? En wat moet je in godsnaam doen als moeder?

Theorie vs praktijk

Soms krijg ik nare woorden op me afgevuurd als ik een moeder wiens kind tandbederf heeft advies probeer te geven. Ik zou anti-borstvoeding zijn, er niks van begrijpen. Het zal allemaal wel. Ik heb de waarheid niet in pacht. Ik schrijf dit vanuit een bepaald perspectief, een bepaalde ervaring. Daarom lees ik dezelfde wetenschappelijke literatuur soms net iets anders. Vallen subtielheden in verwoordingen misschien net iets op. Het is ook een kwestie van theorie vs praktijk. Borstvoeding veroorzaakt geen tandbederf. Maar in praktijk zijn er toch bepaalde omstandigheden waardoor borstvoeding kan bijdragen aan tandbederf.

In principe komt de tepel tijdens het drinken ver achterin het mondje en komt de melk niet eens bij de tanden. Bij sommige kinderen is dit niet het geval. Denk bijvoorbeeld aan een slechte aanhap, een kort tongriempje of strak lipbandje. Nila is beoordeeld en zou dit niet hebben, maar toch zie ik vaak een ‘melkmuil’. Ook staan haar onderste twee tandjes iets naar binnen gekeerd, wat kan wijzen op iets met het tongriempje (al kan ze haar tong wel ver uitsteken).

Bovendien bevat moedermelk veel stoffen om tandbederf tegen te gaan.

Een veel aangehaald onderzoek is deze: http://www.aapd.org/assets/1/25/Erickson-21-02.pdf

Maar in de conclusie staat: “HBM is not cariogenic in an in vitro model, unless another carbohydrate source is available for bacterial fermentation.”

Hoe ‘in vitro’ schoon is een dreumesmond? Zelfs een dreumes die geen geraffineerde suiker krijgt, krijgt wel nog fermenteerbare koolhydraten binnen via fruit, aardappels, brood, etc. Bij een kind dat heel vaak drinkt en de melk door bovengenoemde mogelijke oorzaken de melk toch in contact komt met de tanden, wordt er dus mogelijk constant een enorme aanslag gepleegd op de tanden omdat ze geen rust krijgen. Dreumessen staan er nogal om bekend dat ze niet dol zijn op tanden poetsen, dus zelfs met de beste zorg kunnen er nog plekjes worden overgeslagen die weer een voedingsbodem voor bederf vormen.

Maar toch ontwikkelen genoeg kinderen die dag en nacht aan de borst hangen geen tandbederf. Of ze nu wel of niet goed poetsen.

Ik heb zelfs een foto van mezelf als jonge peuter met cola in mijn flesje! Ik heb nog nooit gaatjes gehad.

Waarom de een wel en de ander niet?

Waarom benadrukken sommige onderzoeken dat moedermelk niet cariogeen is, terwijl andere weer concluderen dat lang voeden en met name nachtvoedingen toch wel meer risico op tandbederf meebrengt?

Tandbederf is een ongelukkige samenloop van omstandigheden, maar een belangrijk ontbrekend puzzelstukje is bacteriele besmetting.

Suiker zelf, in wat voor vorm dan ook, veroorzaakt geen tandbederf. Bacteriëen veroorzaken tandbederf.

De grootste boosdoener heet streptocuccus mutans.

Deze bacterieen voeden op de suikers die we binnenkrijgen. Zij scheiden vervolgens afvalstoffen uit: plak. Plak is dus de poep en pies van deze bacterieen. Deze plak verlaagt de ph waarde van de mond. Met een laag ph kan de bacterie vervolgens beter overleven en nog meer voortplanten zolang er voedingsbronnen binnenkomen. Maar deze lage ph waarde zorgt er ook voor dat er mineralen onttrokken worden aan het tandglazuur. Zo verzwakt het tandglazuur langzaam en ontstaan er gaatjes of, in geval van borstvoeding, het typische zuigflescaries patroon waarbij de bovenste vier tanden worden aangetast.

Speeksel neutraliseert de ph weer en bevat mineralen om het glazuur te hermineraliseren. Maar als er meer dan 7 eetmomenten op een dag zijn, heeft het speeksel niet voldoende mogelijkheid het tandglazuur te herstellen. De tanden worden dan constant aangevallen door zuur. ’s Nachts maken we sowieso minder speeksel aan, dus vandaar dat nachtvoedingen (bij bacteriele besmetting) het tandglazuur nog verder kunnen verzwakken.

Bacteriele besmetting vindt plaats via het delen van eten, maar ook geven van kusjes. Vaak is de moeder de bron, of een andere verzorger met bestaand tandbederf. Een voorgestelde nieuwe benaming voor Early Childhood Caries is dan ook maternally derived streptococcus mutans disease. Tandbederf is dus een besmettelijke en overdraagbare ziekte.

Strep mutans is geevolueerd tot de huidige boosdoener sinds de opkomst van de landbouw. Onze voorouders hadden dus geen last van tandbederf zoals wij dat kennen. Dat is pas ontstaan nadat we meer granen, koolhydraten en suikers zijn gaan eten. Het wordt ook vaak door goedbedoelende moeders aangedragen dat Moeder Natuur haar systeem toch niet dusdanig kon opzetten dat moedermelk tandbederf veroorzaakt, dat tandbederf bij andere zoogdieren niet voorkomt, en tandbederf dus niet kan worden veroorzaakt door borstvoeding.

De moedermelk zelf is ook niet de boosdoener. Zonder bacteriele besmetting, heeft melk juist helende eigenschappen, zoals aangetoond in de in vitro modellen. Maar bij bacteriele besmetting zijn de beschermende eigenschappen van moedermelk mogelijk niet sterk genoeg meer.

Simpele suikers (sucrose) zijn de belangrijkste voedingsbron van strep mutans. Strep mutans zet sucrose om in plak.

Maar strep mutans kan ook voeden op andere suikers, dus ook die in moedermelk. Dan is het uitscheidingsproduct geen plak, maar melkzuur. Die combinatie van plak en zuur zorgt voor tandbederf.

Je kunt dit ook zelf testen met behulp van ph-strips. Als Nila veel bij mij drinkt, en zeker als ze ’s nachts heeft gedronken (wanneer ze ziek is), dan is de ph waarde van haar speeksel ontzettend laag. Ik kan het inmiddels zelfs ruiken.

Haar ph waarde is dan vaak 5. Tandglazuur lost op bij een waarde van lager dan 5,5!

In feite kunnen de bacterieen dan de hele nacht feesten op de moedermelk. De ph-waarde van moedermelk zelf is rond de 7, dus de lage ph komt door de ‘poep en pies’ die de bacterieen uitscheiden.

‘Nou!’ denkt de gemiddelde tandarts dan. ‘Dan stop je toch gewoon ff met de borstvoeding! Probleem opgelost!’

Maar wat als het kind daar helemaal nog niet klaar voor is? En de moeder eigenlijk ook graag wil doorvoeden? Stoppen is een beetje dezelfde logica als je teen afhakken omdat hij ontstoken is, in plaats van de infectie te bestrijden.

Gelukkig zijn er ook maatregelen om de infectie van streptococcus mutans te bestrijden!

1. Zorg dat de melk niet blijft hangen

– Laat je kind beoordelen op een te kort tongriempje of strak lipbandje.
– Schakel eventueel een lactatiekundige in om de aanhap te verbeteren. Helaas is dit wel moeilijk bij oudere kinderen die hun techniek al hun hele leven gewend zijn en verkiezen.
– Spoel na elke voeding (zowel vaste voeding als borstvoeding!) het mondje na met wat xylitol (zie later punt) opgelost in water, of veeg de tandjes af met een nat doekje (liefst gedoopt in xylitolwater), of laat je kind op een tandenborstel met xylitoltandpasta sabbelen.

2. Stoppen met nachtvoedingen

Zoals ik al eerder noemde, daalt de ph-waarde enorm na een nacht voeden wanneer strep mutans een hele nacht kan voeden op de suikers in moedermelk. Ook wordt er ’s nachts minder speeksel aangemaakt, waardoor de melk sneller blijft hangen.

Bij nachtvoedingen vielen we vaak samen weer in slaap, Nila nog aan de borst. Dit borstslapen is, eerlijk is eerlijk, geweldig. En voor mijn gevoel ook zoals de natuur heeft bedoeld: kind voelt zich veilig, zuigbehoefte is voorzien, melk is continu beschikbaar voor snelgroeiende hersentjes en mama wordt beloond met heerlijke slaap- en gelukshormonen waardoor ze snel weer in slaap valt en de vele nachtelijke verstoringen toch niet storend zijn.

Maar dan is er dus de praktijk van de bacteriele besmetting…

De meeste lactatiekundigen raden aan om te wachten tot een maand of 18 voor je stopt met de nachtvoedingen. De hersenen kunnen dan beter af zonder nachtelijk bijtanken, en veel kindjes kunnen ook intellectueel begrijpen dat je ’s nachts niet meer voedt (of ze het er mee eens zijn is een tweede…).

De tandarts kon aanvankelijk meteen zien dat we gestopt waren met nachtvoedingen. Maar de Jay Gordon-methode viel ons zwaar enn ik gaf het op. Ik hoopte dat gewoon wat naspoelen met xylitolwater voldoende zou zijn. Dat was het niet: de tandarts zag meteen dat we weer aan nachtvoedingen deden.

Met wat zoeken kwam ik uit op de MilkMeg-methode en daarmee is het https://www.mindfulmommy.nl/nachtvoeding.html wel grotendeels gelukt! Zonder drama.

In een vroeg stadium is de combinatie van extra goed poetsen en naspoelen van het mondje zoals bij punt 1 wellicht voldoende om toch te kunnen doorgaan met nachtvoedingen zonder het tandbederf te verergeren. Maar voor ons was het tandbederf helaas al te ver gevorderd.

Toen Nila recentelijk hand, voet mondziekte had en doodziek was, besloot ik toch maar weer eventjes ook ’s nachts te voeden. Ik poetste extra goed met plakverklikkers en spoelde na. Maar na een week of twee viel me op dat achterop een van haar voortandjes er toch twee zwarte puntjes bij waren 🙁 Ik voelde me enorm verslagen, maar een kind dat van ellende niet kan eten of slapen is zo vreselijk dat ik het waarschijnlijk toch weer zou doen. Maar het was wel een bevestiging dat stoppen met de nachtvoedingen de verstandige keuze was geweest.

3. Xylitol

Xylitol is een suikeralcohol, die gewonnen wordt uit berk of mais.

Strep mutans, de bacterie die tandbederf veroorzaakt, voedt zich wel met xylitol maar kan het niet verteren en sterft vervolgens af. De goede bacterien kunnen dan weer de overhand krijgen. De mondflora herstelt, plak is makkelijker te verwijderen.

Veel onderzoeken focussen op xylitol in de vorm van snoep of kauwgom, maar er zijn ook onderzoeken waaruit bleek dat toevoeging van xylitol aan schoolmelk al tot minder gaatjes lijdt, of deze https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2722805/ waarin kinderen die drie keer per dag xylitol opgelost in water kregen toegediend, 70% minder kans hadden op gaatjes.

Xylitol verhoogt de speekselaanmaak, waardoor de mond wordt schoongemaakt.

Enn het verhoogt direct de ph-waarde van het speeksel!

Tandglazuur lost op bij een lage ph-waarde van onder de 5.5. Mineralen worden uit het tandglazuur getrokken. Tandglazuur herstelt bij een hoge ph-waarde van 7 of hoger. Dan kan het de mineralen uit het speeksel weer opnemen.

Door de juiste focus op zowel verbetering van de mondflora en ph-waarde van het speeksel, kunnen kleine gaatjes zelfs herstellen na langdurig xylitol-gebruik.

Daarbij moet het wel optimaal gebruikt worden:

– 8 gram per dag (twee theelepels)
– verdeeld over minstens 5 blootstellingen per dag.
– na voeding, maaltijd of snack

Je kunt xylitol in de vorm van snoepjes, lollies, tandpasta, of pure kristallen gebruiken. Het voordeel van snoep is dat het langer in de mond blijft en dus een beter effect heeft op de ph-waarde.

Het goedkoopste is pure kristallen. Deze kun je in principe bij elke natuurwinkel kopen of bestellen. Ook online zijn er veel beschikbaar. Ik koop zelf via Amazon.de. Een kilo Finse xylitol gewonnen uit berk kost ong 10 euro (gratis verzending vanaf 29 euro).

De meeste kinderen zullen graag pure kristallen eten. Het smaakt gewoon als pure suiker.

Nila houdt niet van snoep of zoetigheid, dus het heeft lang geduurd voor ik de juiste hoeveelheid naar binnen kreeg. In periodes dat ze het ineens wel lekker vond, gingen haar tanden zichtbaar vooruit.

Nu meng ik twee eetlepels (ong. 38 gram xylitol) op in een klein beetje heet water, en stop dat in een pipetflesje van 60 ml. Dan geef ik dat met het pipetje na elke maaltijd, snack of voeding als ze geen snoepje of lollie wil. In 1 ml van het pipetje zit dan 0,5 gram xylitol.

Ik gebruik xylitol ook om haar pap te zoeten en ik maak yoghurtijsjes gezoet met xylitol. Je kunt ook bijvoorbeeld wat xylitol over fruit strooien of aan (koe)melk toevoegen. Of xylitol oplossen in water voor een zoet drankje. Zo kom je makkelijk aan die 8 gram per dag!

Ik koop xylitol en lollies en ander snoep onder andere via:
– Amazon.de voor Finse berkensuiker (gratis verzending naar NL vanaf 29 euro)
– XyliShop.de voor heerlijke snoepjes en lollies van xylitol uit berk, gezoet met natuurlijke en biologische middelen
– Peppersmith.nl voor kleine snoepjes met aardbei/vanille smaak
– iHerb.com voor kindertandpasta en snoepjes van Spry (xylitol gewonnen uit niet genetisch gemanipuleerde mais)
– CukorLabor voor de allerlekkerste mangolollies! Uit berkensuiker en met natuurlijke vruchtextracten. Wel even met Google Translate bestellen want de website is alleen in het Hongaars 🙂

Het allergoedkoopst is natuurlijk puur xylitol geven op een lepeltje. Veel kinderen vinden dat ook gewoon lekker!

Het lekkerste zijn die van CukorLabor! Een kleine lollie bevat al meteen 5 gram xylitol! De lollies van XyliShop zijn kleiner en ook best smakelijk. Maar breken wel snel af en zijn dus minder geschikt voor kinderen onder de drie. De lollies van CukorLabor smelten meer in de mond en breken niet af.

De Sparx en Gems snoepjes van Spry zijn lekker klein en geven geen verstikkingsgevaar voor kleine kinderen. Het merk Spry is een ‘shipping saver’. Je krijgt dan gratis verzending. Hou wel je bestelling onder de 22 euro!! Anders krijg je douanekosten. iHerb heeft ook lollies van het merk Xyloburst maar die bevatten weinig xylitol en onder andere ook citroenzuur, dus die raad ik niet aan voor reeds aangetaste tanden.

4. Ph meten is weten!

Iedere mondflora is uniek dus het is goed om met ph-strips te kijken wat het effect is van de voeding die je kindje binnenkrijgt. Meet vlak na het eten en na 20 minuten en hou dit bij in een boekje.

Er zijn wel een paar dingen die bij nagenoeg iedereen de ph-waarde zullen verhogen:

– blokje kaas na een maaltijd
– stukje komkommer (verwijdert ook meteen goed restjes eten)
– stukje bleekselderij
– xylitol

Nila vindt kaas helaas niet lekker, maar komkommer wel. Dus na bijvoorbeeld haar broodje pindakaas (lekker plakkerig op de tanden) krijgt ze wat komkommer, en daarna wat xylitol.

Qua fruit hebben verschillende soorten fruit ook weer andere effecten. Zo hebben zelfs zure appels zoals Granny Smith vaak een alkalisch na-effect op het speeksel. Aardbeien en frambozen zijn ook goede keuzes. Bij citrus blijft de ph-waarde van het speeksel nog lang laag (al zou het wel weer een alkalisch effect hebben op de rest van het lichaam, maar we focussen nu op de mond). Fruit met heel veel suikers, zoals bananen, mango’s of meloenen, hebben vaak een negatief effect. Je kunt ook nog xylitol over het fruit doen.

Strips koop ik ook via https://www.amazon.de/Simplex-Health-Teststreifen-S%C3%A4ure-Basen-Haushalt-Lebensmitteltabelle/dp/B01MZZ2LHN/ref=sr_1_9?ie=UTF8&qid=1490999060&sr=8-9&keywords=ph+100

Dit kan heel individueel zijn en anders uitpakken. Meet en weet!

5. Voorkom bacteriele besmetting

Tandbederf wordt dus veroorzaakt door slechte bacterieen. Meestal komt besmetting via een ouder of verzorger. Eten delen, speen even in de mond stoppen om schoon te maken, zelfs kusjes geven… Heb je zelf tandbederf? Of papa? Of een familielied of iemand van het KDV? Grote kans dat die je kind heeft besmet.

Hier heeft papa zwaar tandbederf, dus dat was helaas duidelijk.

Daarom denken mensen vaak dat tandbederf in de genen zit. Dat kan natuurlijk wel degelijk een rol spelen, maar meestal is het gewoon bacteriele besmetting. En die is bij beide partijen te behandelen!

Hou de tandenborstel van je kind weg van andere tandenborstels. Reinig de tandenborstels liefst na elke poetsbeurt, bijvoorbeeld met gewoon wat Listerine (CoolMint of Original) en daarna goed afspoelen. En vervang de tandenborstel elke maand.

Hou je eigen mond ook zo schoon mogelijk door ook xylitol te gebruiken na elke maaltijd (kauwgom/snoep/puur), extra goed te flossen en poetsen met plakverklikkers.

6. De juiste tools

Omdat ze zich zo slecht liet poetsen, ben ik al snel overgestapt op elektrisch poetsen. Omdat het zo was misgegaan, had ik weinig vertrouwen in mijn poetstechniek. Ik had zowel een Sonicare Kids als Oral-B kids. De een ‘s avonds en de ander ‘s ochtends. De tandarts vond het ook verstandig.

De Sonicare krijgt vaak de voorkeur bij adviezen omdat die milder is voor tandjes en de Oral B iets te heftig kan zijn. Daar ben ik het helaas niet mee eens. Hoe goed ik ook probeer de filmpjes op YouTube na te doen, ik krijg haar tanden niet goed schoon met de Sonicare. Helaas kwam ik daar pas achter nadat ik met plakverklikkers aan de slag ging.

Oral Health Coach Carrie Brown Ibbetson vindt dat je die dure apparaten helemaal niet nodig hebt. Zij beveelt goedkope tandenborstels van het Zweedse merk TePe aan, en dan specifiek de TePe Supreme en de Compact Tuft Brush. Met de juiste poetstechniek kan ik nu veel beter poetsen! Kijk op YouTube voor goede poetstechnieken zoals de Bass techniek en instructiefilmpjes van TePe. De TePe Supreme is wel erg groot voor een kleine kindermond. Dus daar sluit ik alleen even mee af. Ik begin met de Compact Tuft voor elke invidivuele voortand en moeilijk bereikbare plekjes, daarna de Oral B Kids en daarna de TePe Supreme om af te sluiten

7. Plak zichtbaar maken

We gebruiken nu regelmatig Lactona disclosing Fluid. De eerste keer dat ik het gebruikte was het behoorlijk confronterend moet ik helaas toegeven. Ondanks al mijn moeite om haar tanden goed te poetsen, bleek ik het toch helemaal niet zo goed te doen als ik had gehoopt. Inmiddels zijn haar tanden, vooral dankzij de TePe borstels, brandschoon!

En ik poets mijn eigen tanden nu ook veel beter met de TePe Supreme (dus minder bacterien, dus minder besmettingsgevaar!)

Hoe doe je dit met een dreumes die nog niet kan spugen?

Doe een klein beetje vloeistof op een wattenstaafje. Smeer dit op tandjes. Daarna snel even afvegen met nat gemaakt doekje. Vervolgens poetsen zonder tandpasta. Daarna met een (nat) doekje de overgebleven vloeistof wegvegen.

En daarna natuurlijk nog even napoetsen met tandpasta!

Doe dit minstens 1x per week, liefst zo vaak mogelijk.

8. Strep mutans bestrijden met jodium

Dit onderzoek is heel interessant: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15080351

Kinderen met ernstig tandbederf, kregen bij hun behandeling hiervoor (bijvoorbeeld vullen of trekken( onder narcose als extra behandeling wat jodium op hun tanden. Dit werd heel kort erop gesmeerd en weer eraf gehaald. Na een jaar hadden de kinderen met de jodiumbehandeling veel minder strep mutans bacterieen en als gevolg ook tandbederf dan de kinderen zonder behandeling.

Waar xylitol er zeker een half jaar over doet, doet jodium dit vrijwel gelijk. Povidon jodium is verkrijgbaar bij Kruidvat voor nog geen drie euro, maar voor kleine kinderen die nog niet kunnen spoelen en spugen, kun je beter lugol’s jodium (2%) gebruiken. Dat is in principe ook geschikt om in te nemen, maar ik haal het sowieso weg met een nat doekje. Het hoeft maar heel even op de tandjes te zitten. Erop en meteen eraf! Aanbrengen met een wattenstaafje en meteen verwijderen met een nat doekje.

Carrie raadt aan om dit 3x per week te doen, maar het is erg vies dus wij doen het helaas wel minder.

9. Tandpasta

Of je nu wel of geen fluoride wilt, er zijn voor beide opties keuzes zat.

Het belangrijkste is dat je de tanden goed schoonmaakt en plak verwijdert! Laat je kind dat beter toe met een lekkere fruitsmaaktandpasta, dan zal dat een beter effect hebben dan een hypertechnologisch moderne fluoride tandpasta die amper schoonmaakt omdat je kind het niet toelaat. Dus mechanische verwijdering van plak is belangrijker dan welke tandpasta je kiest.

Zonder fluoride:

– Jack ’n Jill tandpasta met fruitsmaak en xylitol (verkrijgbaar via o.a. Ekoplaza).
– Spry Strawberry & Banana (via iHerb, gebruik kortingscode NIJ698 voor 5% korting)
– Squigle via MouthUlcers.co.uk

Nila vond Jack ’n Jill niet lekker, maar Spry wel. Squigle heeft een neutraal zoete smaak en is niet specifiek voor kinderen, maar wel de favoriet van de oral health coach. Deze tolereert ze goed.

In deze tandpasta’s zit tussen de 30-36% xylitol. Gebruik je 1 gram tandpasta per poetsbeurt, dan krijg je dus maximaal 0,36 gram xylitol. Je moet dus sowieso xylitol bijgeven!

Met fluoride:

– BioMin tandpasta: Een nieuwe tandpasta met laag fluoridegehalte (500 ppm, dat is net zo veel als Nederlandse peutertandpasta). via MondOnline. De tandpasta herstelt het tandglazuur ‘s nachts en maakt de tanden overdag bestendiger bij lage zuurtegraden (zou zelfs harder werken bij extreem zuur), zoals bij Nila het geval is. Op BioMin.co.uk kun je meer lezen over de wetenschap erachter, of korte versie hier: dailymail.co.uk/news/article-3536960/5-toothpaste-binds-teeth-fills-decay-releasing-calcium-fluoride.html. In de toekomst willen ze ook een fluoridevrije tandpasta op de markt brengen voor de liefhebbers.

– Elmex Sensitive Professional: verkrijgbaar bij elke drogist en supermarkt. Deze bevat naast fluoride ook arginine. http://vumagazine.nl/minder-gaatjes-arginine-tandpasta/ Bacterieen zetten arginine om in ammonium, wat de ph-waarde van de mond verhoogt. Niet voor kinderen ontwikkeld. Ik vermeng een klein beetje hiervan met Squigle.

Ons huidige poetsregime:

Ochtend: poetsen met BioMin. Zo goed mogelijk poetsen met gewone peutertandenborstel (van Jordan). Zo leuk en toch goed mogelijk, zonder tranen.
Middag: poetsen met Squigle en klein beetje Elmex. Opnieuw zo goed mogelijk op ‘de leuke manier’ en zonder tranen. Valt wel aan de borst in slaap voor dutje, naspoelen met xylitolwater.
Avond: na het bad een extra grondige poetsbeurt met Tepe Compact Tuft en Oral B. Eventueel plakverklikker of jodium voor het poetsen. Dit gaat helaas gepaard met veel huilen, daarna troosten aan de borst.
Vlak voor slapen: nog even zelf laten poetsen/sabbelen op tandenborstel met Spry tandpasta om de melk weg te spoelen, en daarna snel even door mama napoetsen met BioMin voor de nacht, zonder tranen natuurlijk. Ze valt dan wel in slaap zonder borst en accepteert ruggetje wrijven of handje vasthouden om in slaap te vallen.

10. Dieet

– Suiker is suiker. Of suiker nu pure kristalsuiker is, of gezond bewust verantwoorde mueslirepen met vruchtensuikers uit appelconcentraat, voor je tanden maakt het niet uit.

– Ook verantwoord snoepen met bijvoorbeeld rozijntjes of ander gedroogd fruit is funest. Niet alleen bevat het veel suiker, maar het blijf vaak ook nog lekker lang aan de tanden
plakken.

– Andere ‘plakkerige’ en koolhydraatrijke voedingsmiddelen zoals crackers en chips kun je ook beter schrappen.

– Beperk fruit tot maximaal 1x per dag. Fruit is niet alleen zoet, maar ook zuur. De hele dag door fruit eten of vruchtensap drinken lijkt gezond, maar is een overdaad aan suiker en funest voor fragiele kindertanden. Eet liever geen/weinig banaan, mango of meloen. Granny Smith appels, aardbeien, frambozen en ananas zijn weliswaar zuur maar bevatten relatief minder suiker en maken de ph-waarde van het speeksel hoger. In periodes dat het tandbederf erger leek te worden, heb ik ook helemaal geen fruit gegeven. Maar Nila is gelukkig een goede groente eter dus qua vitaminen konden we daar mee wegkomen.

– Beperk het aantal eetmomenten tot 5-6 keer.

– Ook gezondere alternatieven zoals limonade van CoolBear zijn slecht voor je tanden! Ze bevatten weliswaar geen suiker maar zijn wel heel zuur!

Een andere optie is Genees Tandbederf/Cure Tooth Decay van Ramiel Nagel. Deze alternatieve behandeling beweert dat tandbederf niet door bacterieen ontstaat, maar door voedingstekorten. Op basis van de voedingsadviezen van Weston A. Price, zou je lichaam weer de voedingsstoffen binnen krijgen die nodig zijn om de tanden op natuurlijke wijze te herstellen.

Een dieet rijk aan granen en peulvruchten met veel fytinezuur, is volgens Nagel de belangrijkste boosdoener bij tandbederf omdat je dan niet voldoende mineralen binnenkrijgt. Gefermenteerde levertraan, lever, veel vlees en vis en eieren, weinig fruit en vooral rauwe melk.

Maar hoewel Nagel niet in tandbederf door bacterieen gelooft, komt zijn dieet aardig overeen met het dieet dat onze voorouders aten. Het dieet waarin weinig suikers en fermenteerbare koolhydraten zitten. Mijn eigen interpretatie/theorie is dat je met dit dieet strep mutans dus ook langzaam kunt laten afsterven.

Maar kinderen vinden dit dieet vaak niet fijn. Levertraan, lever… yakkie! Mijn gekke Nila vindt levertraan dan wel weer lekker (en xylitolsnoep niet, stom kind!). We zijn eigenlijk vegetarier maar uit wanhoop heb ik geprobeerd haar toch dit dieet te laten volgen en vlees te geven. Zonder veel succes. Ze vindt vlees, kip en vis niet lekker. Levertraan dus wel. En gebakken mosselen af en toe (al zijn er zelfs mensen die beweren dat mosselen als vegan kunnen worden beschouwd).

Ik laat me wel veel inspireren door Weston A Price voedingsadviezen (o.a. dankzij het boek Nourishing Traditions van Sally Fallon). Ik week mijn peulvruchten en bonen liefst zelf en zo lang mogelijk en verkies zuurdesembrood boven gewoon brood. Dit soort dingen helpt de mineralen beter op te nemen door fytinezuur te neutraliseren. Extra voedingsstoffen zijn sowieso mooi meegenomen natuurlijk!

Carrie Brown Ibbetson begeleidt veel moeders die het dieet wel zo goed als kon hebben gevolgd, maar met geen/weinig resultaat. Met de bacteriele bestrijding en ph-neutralisatie als aanvulling, ging het wel veel beter. Het een hoeft het ander dus niet uit te sluiten lijkt me.

Hoe het nu is

Met alle bovenstaande middelen, lijkt het tandbederf stabiel, of is het in ieder geval heel erg vertraagd.

De nieuwe onderkiezen zijn en blijven vooralsnog wit.

De reeds aangetaste kiezen waren helemaal bruin aan de zijkanten, maar dat is nu nagenoeg weg. Het bovenste oppervlakte was helemaal zwart snel na het doorbreken. Ze hebben van de tandarts al snel een cementlaagje gekregen.

Eén voortand is al getrokken. Het tandje was al afgebrokkeld van ellende en na een val tegen de rand van de badkuip, was hij nog verder afgebroken en kreeg ze er pijn van. Dus die moest eruit. De andere voortandjes zijn twijfelgevallen. De andere voortand was aanvankelijk heel goed, maar na hand,voet mondziekte en dus weer tijdelijk nachtvoedingen, ondanks alle maatregelen toch achteruit gegaan. De tandarts wil nog zo lang mogelijk afwachten. Zolang ze er geen last van heeft, mogen ze blijven.

Twee ondertandjes zijn een beetje naar binnen gekeerd en moeilijk schoon te krijgen. Ik vermoed toch een kort tongriempje en dat de spanning hiervan de tandjes naar binnen trekt. Ik wil een second opinion bij tandarts en tongriem/lipbandspecialist Kirsten Slagter in Groningen. Maar dat is zo’n gedoe zonder auto en Nila is al genoeg getraumatiseerd door alle tandartsbehandelingen (en door nierproblemen ook doktersbehandelingen), dus ik stel het steeds uit en voorlopig hou ik het schoon genoeg met de Tepe Compact Tuft.

Als ik aan het begin van mijn reis had geweten wat ik nu allemaal weet, dan was het nooit zo erg geworden en ben ik ervan overtuigd dat ik alle tandjes had kunnen redden. Nu hoop ik de lezers hiervan voldoende kennis mee te geven dat je de tanden van je kind ook kunt redden, én kunt blijven doorgaan met borstvoeding.