Fotocredit: K SawyerIn de moderne maatschappij hebben wij geleerd om voortdurend te liegen. We liegen om anderen te behagen en goedkeuring te krijgen. We liegen om onszelf te verdedigen en die eigenschappen van onszelf waarvan we geleerd hebben dat ze slecht of ongepast zijn, te verbergen. We denken: het is maar een klein leugentje, maar zo zijn er honderden! Onze grootste angst is om geen bijval te krijgen. We willen immers zo verschrikkelijk graag dat mensen van ons houden.
Aan het begin van onze reis terug naar onszelf, beginnen we de waarheid te spreken. Eerst zul je dat soms wel en soms niet doen. Vaak zul je echt bang zijn om de waarheid uit te spreken, maar je moet jezelf er steeds meer toe dwingen het toch te doen om echt te zijn, om uit te gaan van je eigen kracht. Om dat te kunnen, moet je stevig verankerd zijn in vrede en stabiliteit, in de bewustwording van de liefde. Echte bewustwording van de liefde is zo verankerd in onvoorwaardelijke liefde, zo compleet in zichzelf, dat ze niet schippert met externe omstandigheden. Ze is niet bang om iets uiterlijks te verliezen, want ze weet dat dat een waanbeeld, een illusie is.
Altijd als we liegen, verloochenen we onszelf, houden we niet van onszelf. Als we onszelf veranderen om geliefd te worden, zijn we onszelf ontrouw. Als we daarentegen onze eigen waarheid spreken, compromitteren we onszelf nooit om maar goedkeuring van buitenaf te krijgen.
De waarheid is als een spier, de hartspier. Hoe meer je hem samentrekt door de waarheid te spreken, hoe meer je je realiseert dat je eerlijk bent. Dan ontwikkelt de waarheid een naar buiten gerichte energie, de energie van het hart.
Het is belangrijk bereid te zijn om menselijk en transparant te zijn en om door je angsten, om afgekeurd te worden bij voorbeeld, heen te breken. Daar wordt de hartspier heel sterk van.
Maar dat is een ontwikkeling. Het gaat er om niet rigide te zijn. Breng je ertoe om iedere keer eerlijker te zijn tegen jezelf. Dat is niet gemakkelijk. Sterker nog, het is heel moeilijk, want we hebben ons hele leven nou juist het tegenovergestelde gedaan.
Toen ik bijvoorbeeld nog een kind was, kwam mijn tante Leslie een keer op bezoek. Ze bracht haar eigen speciale pan met kip mee. Ik weet niet wat ze daarin deed, maar het smaakte rubberachtig, alsof er gelatine in zat en ik vond die kauwgomachtige textuur nogal vies. Toen ze afscheid nam, zei mijn moeder tegen mij: “Schat, tante Leslie komt binnenkort weer terug en dan brengt ze natuurlijk ook weer een pan kip mee!” Tante Leslie lachte naar mij met haar lieve ogen en ik zei onmiddellijk en zonder erbij na te denken: “Bah, ik haat die kip!” Mijn moeder keek me aan en ik probeerde tevergeefs om me er met een leugentje uit te praten. Ik weet nog dat ik later dacht hoe tegenstrijdig het leven eigenlijk was. Mijn moeder zei altijd dat ik nooit moest liegen, maar toen ik de waarheid zei, gaf ze me een blik of ze me had willen vermoorden. Toen werd het me duidelijk dat mijn moeder niet vond dat we nooit moesten liegen, maar dat we moesten leren wanneer we moesten liegen!
Eenmaal volwassen is de waarheid spreken een van de dingen die ons het zwaarst vallen, want we denken dat er iets mis is met ons; dat we, als we ons laten zien zoals we werkelijk zijn, afgekeurd of veroordeeld zullen worden door onze omgeving. Dus passen we ons aan aan een algemene opvatting om erbij te horen, zelfs als dat betekent dat we onze eigen waarheid geweld aandoen. Wanneer je je bewustzijn verruimt, zul je merken dat, als je liefde zoekt in uiterlijkheden in plaats van in de verankering van binnen, je losraakt van jezelf. Als je leugentjes gebruikt om geaccepteerd te worden, om niemand te beledigen of om problemen te voorkomen, of als je je woorden zorgvuldig weegt voor je spreekt, ben je niet in contact met jezelf.
Als ik om me heen kijk, zie ik veel situaties waarin mensen denken dat het goed is om te liegen, want het is zo lang hun manier van doen geweest. Als het bewustzijn groter wordt, zal dat alsmaar minder het geval zijn, want alle leugens komen voort uit angst. We liegen als we iets trachten te beschermen, als we een tekortkoming voelen of het nodig vinden om ons imago te verdedigen. Al die zaken zijn illusoir en ze beginnen te verdwijnen.
Maar hoe kunnen we dan onze eigen waarheid spreken op een fijngevoelige manier en niet zo ongezouten als mijn antwoord aan tante Leslie? Hoe spreken we dan onze waarheid als die een geliefde kan kwetsen of ons eigen welzijn bedreigen? Een collega legde mij onlangs een paar netelige hypothetische scenario’s over dit onderwerp voor:
Als je een alleenstaande moeder was die met moeite drie kleine kinderen onderhield en je kon het niet goed vinden met je baas en je was het oneens met de manier waarop hij het bedrijf leidde, zou je hem dat dan vertellen, ook al wist je dat je daardoor ontslagen zou worden en niet gemakkelijk een andere baan zou vinden, waardoor je het geluk en misschien zelfs het leven van je kinderen op het spel zette? Als je geliefde tien jaar aan een roman had geschreven en hij liet hem je tenslotte lezen en je vond hem vreselijk, zou je dat dan zeggen?
Ik vind dit heel pertinente vragen. Als we onze waarheid beginnen te spreken en onze bewustwording van de liefde begint te groeien, worden we geen geharde onmensen. Integendeel, we voelen medeleven en liefde voor iedereen. De dingen die ons ergerden, ergeren ons niet meer in dezelfde mate. We plegen te spreken vanuit ons hart. Door tegen mensen te liegen bewijs je ze geen dienst, daardoor ontneem je ze de gelegenheid om te groeien. Als we de tijd nemen en uit ons hart met mensen praten en hen vertellen wat we werkelijk vinden, mogen ze eerst beledigd zijn, maar meestal leiden deze waarheden tot verdere groei, tot grotere aanvaarding en betere kansen. Als mensen hun waarheid geweld aandoen, creëren ze meer halve waarheden, boosheid en ontgoocheling. Als mensen hun waarheid spreken vanuit een liefdevol uitgangspunt, geven ze de aanzet tot meer liefde. Als we onze waarheid voor ons houden en in plaats daarvan reageren, is dat meestal vanuit een tekortkoming of een slachtofferrol. Naarmate ons bewustzijn groeit, beginnen we de dingen te creëren die we nodig hebben.
Terug naar het voorbeeld van de alleenstaande moeder die haar kinderen moet onderhouden. Dat ze in die situatie zit, betekent nog niet dat ze zich moeten laten behandelen als een voetveeg of dat ze daar zelf niets aan kan veranderen. Als ze onvoorwaardelijk van zichzelf begon te houden, zou ze merken dat ze een schepper was, krachtig genoeg om precies te maken wat ze nodig had. Ze zou zich realiseren dat de baas open stond voor haar mening en dat eerlijkheid niet noodzakelijk leidt tot ontslag. In het voorbeeld van de geliefde met de slechte roman, geven valse loftuitingen hem niet de kans om zichzelf en zijn boek verder te ontwikkelen; het zou zijn beperkingen slechts versterken. Zij zou in plaats daarvan met empathie en op een opbouwende manier concrete suggesties kunnen doen om de roman te verbeteren. Als zij sprak vanuit liefde, zou haar vriend dat zeker voelen en haar suggesties overnemen.
Ik prijs me gelukkig dat ik omringd ben door eerlijke mensen. Ik heb een paar keer boeken geschreven die minder dan matig waren, maar door open te staan en te luisteren en dankzij de steun van anderen met meer ervaring, is het me gelukt om echt een uitzonderlijk boek te schrijven.
De waarheid spreken geeft mensen de kans om hun kracht te integreren. Daardoor kunnen ze middelmatigheid overstijgen, maar uiteraard begint het bij jezelf.